Overbetuwe en de lokale democratie

Een mooie kraker van Winston Churchill luidt dat “fanatici niet van mening kunnen veranderen en niet van onderwerp zullen veranderen”.

Het is een uitspraak die te denken geeft over de discussie die wij voeren over Elst Centraal. Hoe democratisch is het om je met alle middelen te blijven verzetten tegen een al jaren steeds hernieuwd besluit van een meerderheid in de raad? Is democratie niet ook dat je naar elkaar luistert, dat je je laat overtuigen?

Zalig is de gemeente die miljoenen kan uitgeven aan een nieuw gemeentehuis, of de kosten van de voorbereiding daarvan kan afboeken omdat we onderweg een andere mening hebben gekregen. Ik bedoel te zeggen: laten we niet doen of een vreselijke ramp ons treft.

Wel ernstig en beschamend is de verkramptheid in de discussie. In de studie over de vier varianten leek de gemeenteraad een pacificatie te hebben gevonden, maar de tegenstanders beten opnieuw, gelijk een pitbull, zich vast in het eigen gelijk.  Ik beweer niet dat het niet mag, of dat men oneigenlijke middelen gebruikt. Maar politiek blijft het raar.

In een democratie luister je naar elkaar, probeer je op argumenten te discussiëren, toon je bereidheid te schikken en te plooien. Vanuit die gedachte is de PvdA mee gegaan in het raadsinitiatief om een aantal varianten opnieuw te bekijken. Voor de goede orde: dus niet om alsnog een nieuw HdG naast het station te krijgen, maar om breder draagvlak te zoeken.

Nog eens opnieuw alle argumenten wegen? Het inspireert met mate, maar inhoudelijke argumenten moeten het doen bij volwassen discussianten.

“HdG is te duur”

Meer dan 20 miljoen is veel geld, maar te duur is overdreven. Als de exploitatielasten van oude en nieuwe gebouwen worden vergeleken, dan komt de gemeente niet veel duurder uit. Het vereiste kapitaal  kan tegen lage kosten worden aangetrokken. De gemeentelijke reserves zijn wel laag op dit moment, maar wijs eens een gemeente aan waar die reserves zijn gegroeid. Reserves zijn er voor moeilijke tijden, zoals nu. Narekenen van de gemeentelijke rekenmeesters moeten we niet doen, want dat brengt de besluitvorming tot stilstand.

“Hdg lokatie is niet goed”

Het idee voor deze lokatie dateert van 2005. Planologisch is er niets wezenlijks veranderd. Een stationsgebied is een plek waarvan je vertrekt of aan komt, dus de ‘herbergzaamheid’ is vaak een probleem. HdG brengt leven en bezoek in een nog ontwikkelend gebied, zo was de gedachte. Dat is nog steeds een plausibel idee. Helaas heeft de crisis er toe geleid dat investeringen voor woningen en kantoren op dit moment lastig zijn. Maar daarom is het plan en het idee nog niet verkeerd geworden.

“De slingertunnel is fout”

Toen de programma’s helder waren en de discussie met Heinz was gevorderd, is door externe adviseurs goed gekeken naar de gehele verkeersafwikkeling in het stationsgebied. Daar is het tunnel-ontwerp uit voort gekomen. De wijze waarop door tegenstanders van het plan de “slingertunnel” in discussie wordt gebracht, is strijdig met het professionele rollenspel dat door gemeenteraad en college behoort te worden opgevoerd. De gemeenteraad moet helder en directief zijn over de globale richting van het beleid, maar de uitvoering overlaten aan de organisatie van de gemeente, geleid door het College van B en W.

“De P+R  is fout”

Elk station van enig niveau heeft een parkeervoorziening. Hebben wij dat nodig? De vulling van een hobbelige zandvlakte wijst daar wel op. Dat daar gratis kan worden geparkeerd, maakt ongetwijfeld iets uit. Maar aannemelijk is dat de NS, die de P+R bouwt een gefundeerde reden heeft om te investeren, ook als HdG daar niet zou worden gebouwd. In de omgeving van het station wordt ook veel hinder en parkeerdruk ondervonden. Bij een goed ontworpen stationsgebied behoren oplossingen voor parkeren.

“Gemeente-ambtenaren hoeven geen nieuw kantoor”

Toen in 2001 de nieuwe gemeente Overbetuwe van start ging, lag eigenlijk al vast dat er een nieuw kantoor voor de nieuwe gemeente zou moeten komen. Het gevoel dat ambtenaren uitkeringstrekkers zijn moet worden bezworen. Er wordt hard gewerkt om de gemeente te laten draaien; goede medewerkers hebben recht op een goede kantoorruimte. Op een enkele plek in ons land wordt gewerkt zonder gemeentelijk kantoor. Voor Overbetuwe is dat moderne nieuwlichterij. Voor de PvdA is dat geen goed plan. Wachten op een gemeentelijke herindeling is dat ook niet, om de eenvoudige reden dat een eventuele herindeling niet in zicht is.

De vier varianten

Dit is de hoofdlijn van de discussie tot nu toe. Omdat het verzet tegen Elst Centraal een ongekende intensiteit bereikte en de Raad van State een aantal nadelige beslissingen nam, zijn wij mee gegaan in een voorstel van een coalitiepartner voor het opnieuw onderzoeken van vier varianten op het plan. De rapportage staat voor januari 2014 gepland. Het idee is dat daarover voor de verkiezingen besloten moet worden.

Ik zie de waarde daarvan niet. Het onderwerp is een bestemmingsplan. Het gaat over de inrichting van de openbare ruimte, over de draagbaarheid van de kosten van een gebouw. Het zijn geen onderwerpen, waar de kiezer of de stembus de doorslag zou moeten geven.  Voor een geforceerde herziening van de besluiten, op basis van een te snelle studie van de vier scenario’s, pleit niets.

Het lijkt me niet dat een trouwe kiezer anders moet stemmen dan hij gewoon is, omdat er verhitte discussie is over het Huis der Gemeente. Het HdG is geen onderwerp, de kosten niet, de lokatie niet. De wijze waarop de strijd onze politieke verhoudingen verziekt is dat wel. De coalitie doet er wijs aan de tijdsdruk op de scenariostudie weg te halen.