Overzichtsartikel zwerfafvalbrigades

Hierbij een overzichtsartikel over de ontwikkeling en stand van zaken van de zwerfafvalbrigades in onze gemeente. Toen eind vorig jaar het voor de afvalbrigades niet duidelijk was of de faciliterende financiële waardering voor de afvalbrigades voortgezet zou worden, heeft de PvdA in de raad hierover vragen gesteld. Uit de beantwoording op deze vragen bleek dat dit op het gemeentehuis al een aandachtspunt was. En inmiddels is duidelijk dat die bescheiden financiële waardering (voornamelijk voor ‘koffie voor de vrijwilligers bij de raaprondes’) wordt voortgezet. Deze aandacht voor de relevante acties van de vrijwilligers voor een schone en groene leefomgeving was eind vorig jaar aanleiding het PvdA-lid Henk Dries te vragen op persoonlijke titel een artikel over de zwerfvuilbrigades te schrijven.

Elbert Elbers, fractievoorzitter PvdA Overbetuwe

Zwerfafvalbrigades in Overbetuwe

Bergen verpakkingsafval

Sinds decennia neemt de verpakking van consumptiegoederen enorm toe. Met bergen verpakkingsafval als gevolg. In Overbetuwe laat de gemeente elke veertien dagen het zogeheten PMD-afval ophalen. Inwoners hoeven niet te betalen voor dat ophalen van het plastic, metaal/blik en drank- karton. Toch treft men juist dat zwerfafval overal aan.

Afval ‘on the go’

De overgrote meerderheid van de mensen biedt de verpakkingen in de PMD-zakken aan tijdens de tweewekelijkse huis-aan-huis inzameling. Of brengt de PMD-zakken  naar de milieustraten van de gemeente. Echter, een kleine minderheid van de mensen gooit de plastic verpakkingen, de drankkartons of het bierblikje op straat. Het meeste zwerfafval komt van mensen die dit verpakkingsmateriaal, al lopend, fietsend, rijdend, op straat gooien of dumpen: ‘afval on the go’. Het is onvoldoende duidelijk wie dit doet en waarom. Vaak noemt men als reden voor het weggooien: haast, slordigheid,  geen interesse, stoer willen zijn en groepsgedrag. 

Actieve vrijwilligers

Iedereen is gewend de omgeving van haar/zijn huis schoon te houden. Daarnaast zijn er al vele jaren actieve vrijwilligers, die alleen of in groepjes, met verenigingen en scholen de leefomgeving schoonhouden. Tien, vijftien jaar geleden waren het nog opvallende enkelingen, die zwerfafval opruimden. Zwerfafval dat langs de straten in de dorpskernen of in het buitengebied lag. Nú is dat rapen gewoon en wordt het maatschappelijk gewaardeerd.

Jaarlijkse schoonmaakacties

Vanuit de gemeente werden eerder initiatieven genomen om zwerfvuil tegen te gaan. Vanaf 2005 waren er jaarlijkse acties onder de naam: ‘Overbetuwe Schoon’. Daarna volgde het ‘Plan van aanpak Zwerfafval 2007’. In de ‘Evaluatie plusproject Overbetuwe: Aanpak zwerfafval Overbetuwe Schoon’ van de gemeente uit juni 2010 is als resultaat te lezen: ‘De deelname aan de landelijke Opschoondag is sterk vermeerderd van één kern in 2007 naar zes kernen en honderdvijftig deelnemers. Dorps- en wijkraden en verenigingen nemen vaak ’t initiatief.

Verkiezing ‘schoonste kern’

Een paar jaar koos Overbetuwe de ‘Schoonste Kern’ van de gemeente. Zo ging Randwijk tweemaal met de eerste prijs van duizend euro aan de haal. (De Gelderlander 16-10-2006). In 2011 koos men de kernen Valburg en Homoet tot ‘Schoonste kern van Overbetuwe 2010’. De dorpsraad won hiermee zevenhonderd euro. De tweede prijs, vierhonderd euro, ging naar zowel Scouting als de dorpsraad Driel.

In 2010 werd er op acht plekken zwerfvuil verzameld in Driel, Elst, Oosterhout en Zetten. Dorpsraad Driel wist jaarlijks veertig tot vijftig vrijwilligers op de been te brengen. Scouting Zetten maakte het Hemmense Bos schoon. Hockeyclub Overbetuwe adopteerde hun terrein om dit het hele jaar door schoon te houden. Leerlingen van het Hendrik Pierson College (HPC) uit Zetten hielden schoonmaakacties bij schoolfietsroutes. In de ‘Evaluatie Overbetuwe Schoon’ wordt ook onderstreept dat een vast contactpersoon bij de buitendienst van de gemeente zeer waardevol is.
In Zetten begon men rond 2013 met een groep vrijwilligers regelmatig zwerfvuil te verzamelen.

Initiëring afvalbrigades door Stichting Landschapsbeheer Gelderland (SLG)

Om het aantal zwerfafvalrapers in de dorpen van de Overbetuwe te vergroten en om de continuïteit te waarborgen vroeg de gemeente vanaf ca. 2017 Stichting Landschapsbeheer Gelderland (SLG) om ‘zwerfafvalbrigades’ in de dorpen te promoten. Deze promotie van de zwerfafvalbrigades is succesvol. In 2022 waren er zes afvalbrigades actief met circa 120 vrijwilligers, zo, meldt de gemeente eind 2022. Daarbij heeft deelname aan de afvalbrigades een cumulerend effect. De coördinatoren van de brigades melden dat de deelnemers daarnaast óók individueel of in kleine groepjes klein dumpafval zijn gaan rapen. De naamgeving van de vrijwilligersgroepen verschilt: zwerfvuilbrigade, Driel Schoon, Elst Schoon, en andere namen. Vanuit de gemeente wordt groter dumpafval gesignaleerd en opgeruimd door medewerkers van de buitendienst van de gemeente Overbetuwe. Dumpafval dat náást afvalcontainers wordt geplaatst wordt regelmatig – zeker wekelijks – meegenomen door medewerkers van de buitendienst.   

Op de site van SLG (ingezien december 2022) is te lezen dat er voor 2021 door de inzet van deze Stichting twee zwerfafvalbrigades zijn opgericht in Driel en Elst. Daarna volgde Herveld/Andelst. Sinds een aantal jaar faciliteert de gemeente de afvalbrigades met hesjes, knijpers en vuilniszakken. Ook haalt de gemeente volle zakken met zwerfvuil op die afvalbrigades bij haar melden. Ook andere dorpen, zoals Herveld-Andelst, Valburg en Heteren melden contact en overleg met de consulenten van de SLG. 

De zwerfafvalbrigades in Overbetuwe

Driel
start: medio 2018
naam: Zwerfafvalbrigade Driel Schoon
contactpersoon: Stefan Kaihatu, [email protected]

contact: [email protected], 
gebied: heel Driel en meerdere straten rondom Driel

aantal acties per jaar: 5.
gemiddeld aantal vrijwilligers: 25.
registratie/verslaglegging per keer en per jaar: aantal kilo’s, zakken en aantal vrijwilligers.

Elst

start: begin 2019

naam: Zwerfafvalbrigade Elst Schoon
contactpersonen: Marion Bulthuis, Martien Hofman, Roos Holkenborg

contact: [email protected]

gebied: locaties wisselen, in principe het hele dorp, soms buiten bebouwde kom

aantal acties per jaar: 1x per 3 weken; 13 x per jaar.
gemiddeld aantal vrijwilligers: 30 leden; opkomst wisselt; meestal 7-10 mensen
registratie/verslaglegging: 1, 2 x per jaar nieuwsbrief

Herveld – Andelst

start: 2019

naam: Zwerfafvalbrigade Herveld-Andelst
contactpersonen: Arendina van de Scheur en Bea Voskamp
contact:  Arendina van de Scheur: 06 48523718

gebied: Herveld en Andelst

aantal acties per jaar: 4x met de groep; door het jaar ruimen velen ook voor zich
gemiddeld aantal vrijwilligers: 20
registratie/verslaglegging: naar contactpersoon gemeente: Marionne Willems

Heteren

start: 2016

naam: Heel Heteren Happy (onderdeel Voortuin van Heteren)
contactpersonen: Cecile de Boer

contact: [email protected] 0f 06-2149 3637

gebied: Randwijkse Waarden en langs de randen van het dorp Heteren (individueel en in groepjes)

aantal acties per jaar: (er zijn plannen in 2023 voor afvalbakken in de Randwijkse Waarden bij Heteren)
gemiddeld aantal vrijwilligers.: 15
registratie/verslaglegging: geen tellingen o.i.d. Gezamenlijke appgroep waarin informatie wordt gedeeld

Oosterhout 

Start: 2022

Naam: Zwerfafvalbrigade Oosterhout

Contactpersoon: Mariël de Vries

Mailadres: [email protected]

Gebied: Oosterhout en buitengebied (Oosterhoutsestraat, Krakenburgseweg, Dijkstraat, Waaldijk, Oosterhoutse Uiterwaarden)

Aantal acties per jaar: 1 keer per maand m.u.v. in de wintermaanden

Gemiddeld aantal mensen: 8, totale groep 10

Registratie/verslaglegging: regelmatig uitnodiging mee te doen in Dorpsgeluiden via QR-code 

Whatsappgroep

In Randwijk maken de kinderen van de School met de Bijbel eens per jaar het dorp schoon.

In en om Slijk Ewijk ruimt o.a. Jos van Doorn ([email protected]) regelmatig veel afval. 

Valburg

start: 2015

naam: Plandelen Valburg
contactpersoon: Marianne Folmer

contact: [email protected] , 06 52093858 

gebied: voornamelijk buitengebied en Valburg 

aantal acties per jaar: 2 x per jaar gezamenlijk; verder wekelijks individueel
gemiddeld aantal vrijwilligers: 8-10 tijdens het gezamenlijke Plandelen; meer mensen rapen individueel
registratie/verslaglegging: van de acties wordt verslag gedaan in de Dorpskrant

Zetten

start: 2013

naam: Zwerfvuilbrigadegroep Zetten
contactpersoon: Albert Dekker,

contact: [email protected]

gebied: dorp zetten en buitengebied

Functioneren afvalbrigades

Het aantal vrijwilligers verschilt per dorp. Over het algemeen lijken zich voldoende vrijwilligers te melden om regelmatig mee te lopen bij de raaprondes. Het aantal dat dan feitelijk meeloopt op een geplande datum verschilt. Soms wordt er gesproken over een ‘harde kern’; mensen die altijd meelopen.

Warme band met vrijwilligers

Zoals bij alle vrijwilligersorganisaties is het onderhouden van een warme band met de vrijwilligers belangrijk. Vaak doet men dit door na de raaprondes samen koffie te drinken. Soms organiseert men andere gezamenlijke bijeenkomsten. Aan het koffiedrinken en napraten zijn kosten verbonden. Als blijk van steun, stimulans en waardering voor het werk van deze vrijwilligers is een financiële bijdrage hiervoor relevant. Sinds 2021 ontvangen de zwerfafvalbrigades daarom een bedrag per vast lid/deelnemer.

Een coördinator is belangrijk

Voor het initiatief tót een afvalbrigade en het functioneren hiervan is inzet van een coördinator essentieel. Deze taak vergt meer tijd dan men aanvankelijk dacht. Het gaat dan om het werven van vrijwilligers, de contacten met vrijwilligers, bijvoorbeeld via whatsapp, het bereikbaar zijn voor de vrijwilligers, het maken van een nieuwsbrief voor de vrijwilligers, het regelen van materiaal zoals grijpers, zakken, en meer, contacten met verschillende medewerkers van de gemeente, PR, verslaglegging, etc. Soms verzamelen de coördinatoren tijdens de raaprondes de volle zakken die langs de weg worden gezet. Volle zakken met zwerfvuil kunnen bij de gemeente worden gemeld. Na melding worden deze binnen enkele dagen gratis opgehaald. Enkele coördinatoren verzamelen de vollen zakken op een centraal punt. Een en ander brengt onkosten met zich mee, waarvoor een onkostenvergoeding passend lijkt. De taken van een coördinator kunnen verschillend worden ingevuld. En ze zullen verschillen naar gelang het aantal vrijwilligers, het gebied dat men schoon wil houden, en de frequentie van de raaprondes. In de praktijk ziet men wel dat de coördinatoren ondersteund worden door een kerngroepje, die deze verschillende taken verdelen. De taken en mogelijkheden van coördinatoren vragen wellicht aandacht. 

Door inzet van afvalbrigades minder vervuiling

In 2021 zijn er door zes afvalbrigades 200 vuilniszakken afval verzameld, zo meldt de gemeente eind 2022. Afval dat anders in de dorpen was blijven liggen. Het zwerfafval bestaat meestal uit zoals verpakkingsmateriaal van drankjes, blikjes, plastic flesjes, ander verpakkingsmateriaal, zoals van snoepgoed, chips, plastic tassen, peuken, e.d. (In den lande zijn er groeperingen die specifiek peuken rapen).
De coördinatoren van de afvalbrigades geven de resultaten van de acties jaarlijks door aan de gemeente en SLG. Er wordt bekendheid van de afvalbrigades gegeven en verslag gedaan van de activiteiten in dorpskranten en regionale media. Het is niet bekend of afvalbrigades in de Overbetuwe gebruik maken van registratiesystemen, zoals Litterati (van elk stuk afval ’n foto maken) of van andere registratie-apps.

Hoeveelheid afval wisselt

De hoeveelheid zwerfval langs straten en de wegen is zeer wisselend. Vaak is niet duidelijk waarom dit zo is. Wanneer er minder ligt kan het zijn dat er recent een individuele vrijwilligers langs is geweest. In de schoolvakanties treft men minder drankverpakkingen aan langs de schoolroutes. De vraag of het zwerfafval in de gemeente in de loop der jaren afneemt, is moeilijk te beantwoorden. Soms lijkt dit erop, zeggen afvalrapers. Andere afvalbrigades spreken van een stabiel beeld. Niet bekend is of het vóórkomen van zwerfafval in de gemeente nu wordt gemonitord. Of er nulmetingen zijn gedaan is onbekend. In 2004 en 2005 bracht de lokale overheid de smerigste tien plekken in kaart. (De Gelderlander 16-10-2006).

Zwerfafval in soorten en maten

De zwerfafvalbrigades richten zich vooral op klein afval, dat op straat wordt gegooid, gedumpt. Wanneer men groter afval tegenkomt, dat niet in vuilniszakken is mee te nemen, wordt dit gemeld op de site van de gemeente. Dit wordt dan binnen enkele dagen opgehaald.
Op de dagen dat de PDM-zakken langs de weg worden gezet, is de inhoud een enkele keer letterlijk wel eens gaan zwerven, omdat de zak is opengescheurd. Goed sluiten en vastbinden is geboden. Daarnaast kan het wegwaaien van PMD-zakken voorkomen worden als de zakken aan elkaar worden vastgeknoopt. Maximaal mogen drie zakken aan elkaar worden geknoopt. Heeft u zelf maar één PMD-zak dan mag die vastgebonden worden aan die van de buren.
De oogst van een ruim-ronde is vaak verrassend: een winkelwagentje, delen van spatborden van auto’s en fietsen, een kentekenplaat, grote kunststof verpakkingen van verzendmateriaal. Ander afval roept vragen op over diegenen die dit weggooiden: blikjes vitaminedrankjes langs schoolroutes, clusters McDonaldsverpakkingen,  Heinekenblikjes langs autowegen …
In de buitengebieden is het een hele kunst om blikjes en flesjes uit sloten te krijgen. Enkele afvalbrigades hebben lange ‘grijpers’ aangeschaft. In gedumpte McDonalds-verpakkingen treft men soms de kassabon aan, waardoor ze te traceren zijn wanneer en waar deze etenswaren zijn gekocht. 

Wettelijke maatregelen voorkomen werfafval. Volgens onderzoek van de kundige  ‘Zwerfinator’, Dirk Groot, is het de hoeveelheid plastic in het zwerfafval gedaald sinds er regelgeving is voor plastic tasjes, rietjes, e.d. Ook het heffen van statiegeld is een effectief middel gebleken. Sinds er, vanaf medio 2021, statiegeld op kleine PET-flesjes wordt geheven, nam het percentage met ca. 75% af, bericht Dirk Groot. Anderzijds meldt hij ook dat het percentage blikjes met ca. 15% is toegenomen. De afvalbrigades in de Overbetuwe melden eenzelfde beeld. Men is benieuwd naar het effect van de statiegeld-heffing op blikjes begin 2023 (er worden verschillende data genoemd). (Terzijde: de inlevermogelijkheid van (alle) plastic flesjes levert nog wel problemen op. De inlevermogelijkheid van blikjes zal nog lastiger zijn, omdat gedumpte blikjes vaker zijn beschadigd. Punt voor het overheidsbeleid). Ook wijst Groot er op dat de voedingsindustrie meer kan doen aan de ‘on-the-go’-verpakkingen’. De verpakking van etenswaren en dranken, die ‘on the go’ op straat worden gedumpt, zouden kleiner van omvang worden gemaakt. Sinds er statiegeld op PET-flesjes moet worden geheven zijn er meer drankkartonnetjes in de supermarkten verschenen, waarop geen statiegeld hoeft te worden geheven. Voor de binnenkant wordt plastic gebruikt…

Regelgeving overheid van belang

De regelgeving vanuit de overheid blijkt van grote invloed. Door de heffing van statiegeld op plastic flesjes nam dit afval met ongeveer driekwart af. 
Ook zwerfafvalbrigades en individuele ruimers hebben vaak een beeld van plekken waar men veel zwerfvuil aantreft; de ‘hotspots’. De wegen nét buiten de dorpen, en rotondes, waar men nog langzamer gaat rijden; fietspaden rondom middelbare scholen; schoolroutes; plekken, waar jongeren bij elkaar komen. groenstroken rondom speelplekken; sommige onderdoorgangen bij viaducten. Of de hoeveelheid zwerfafval in Overbetuwe groter of minder is dan elders is moeilijk in te schatten. De hoeveelheid zwerfafval is in Overbetuwe relatief minder dan in de steden, maar daar wonen veel en veel meer mensen.

Beleid en praktijk gemeente Overbetuwe

Vanuit de gemeente worden al langer initiatieven genomen om zwerfvuil tegen te gaan. In 2005 ging de schoonmaakactie ‘Overbetuwe Schoon’ van start. Een stimulans tot het jaarlijks schonen van de dorpen. Dit resulteerde in een plan van aanpak Zwerfafval 2007. 

Op de site van de gemeente (ingezien december 2022) staat (al lange tijd) onder het kopje “Zwerfafval opruimen”: ‘Blikjes, plastic zakjes, papier, flesjes, sigarettenpeuken en kauwgom horen niet buiten op de grond te liggen.’ Toch komen we het veel tegen. Minder zwerfafval zorgt voor een fijnere leefomgeving. In Overbetuwe zijn veel zwerfafvalvrijwilligers actief en daar zijn we trots op. Kom ook in actie tegen zwerfafval. Inwoners die vrijwillig hun omgeving schoon willen houden kunnen inzamelmiddelen bij de gemeente lenen zoals een afvalgrijper, afvalringen en afvalzakken, en hesjes. Daarnaast zijn in Andelst, Herveld/Andelst, Heteren, Elst, Driel en Zetten zwerfafvalbrigades actief. Wilt u materialen ontvangen, zich aanmelden als vrijwilliger bij een van de zwerfafvalbrigades of heeft u een andere vraag over zwerfafval in Overbetuwe? Neem dan contact op via [email protected].’

Waardering voor inzet medewerkers gemeente

Wat de praktijk van het afvalruimen betreft waarderen de afvalbrigades de facilitering van de medewerkers van de gemeente zéér: het ter beschikking stellen van materiaal, het afhalen van de verzamelde vuilniszakken, het ophalen van dumpafval, wanneer dit wordt gemeld.
Wat overleg met de gemeente betreft: vanuit de gemeente zijn contactpersonen genoemd, die altijd bereid zijn voor overleg. Zo zijn er door de gemeente – ook op voorstel van de afvalbrigades – afvalbakken op schoolroutes langs wegen gezet. Belangrijk lijkt ook dat er in de dorpen in de Overbetuwe afvalbakken staan. (In meerdere gemeenten zijn de laatste jaren om te bezuinigen – afvalbakken weggehaald.) Een aantal politieke partijen dienden op 3 juli 2018 een motie in om jongeren meer te betrekken bij het schoonhouden van de gemeente.
Wat beleid betreft: rond 2019 besloot de gemeente zich aan te sluiten bij het initiatief ‘statiegeldalliantie’. ‘Gemeente Overbetuwe sluit zich graag aan bij de statiegeldalliantie. Zwerfafval is een probleem en vormt een wereldwijde bedreiging voor het milieu. Aansluiting geeft een belangrijk signaal aan de Tweede Kamer.’

Het opruimen van zwerfafval heeft de belangstelling van politici. Fractievoorzitters ruimden afval bij de laatste verkiezingscampagnes. Wethouders waren aanwezig bij de start van afvalbrigades. Dit leidde er toe dat in het Coalitieprogramma 2022-2026 ‘Samen aan zet!’, de ondersteuning van de brigades werd vermeld (p. 5)

… ‘Daarnaast blijven we inwonersinitiatieven zoals de zwerfafvalbrigades ondersteunen. Hierbij faciliteren we maximaal, waardoor de inwoner in de uitvoering wordt ontlast’.

Financiële ondersteuning afvalbrigades

Toen eind 2022 financiële ondersteuning aan de zwerfafvalbrigades leidde dreigde weg te vallen, stelde een raadsfractie hierover in november 2022 schriftelijke vragen aan B&W. De afgelopen jaren werd het vrijwilligerswerk van de afvalbrigades ondersteund door een financiële bijdrage, die werd besteed aan de onkosten voor koffie/thee bij de afvalrondes, en andere onkosten. De gemeente subsidieerde die onkosten vanuit de zwerfafvalvergoeding (subsidieregeling van Nederland Schoon en NEDVANG). Maar deze mogelijkheid vervalt per 1 januari 2023. Uit deze middelen werden een aantal activiteiten gefinancierd: onder andere: de afvalbrigades, de aanschaf materialen voor de brigades, educatie basisscholen (21 groepen 7 of 8) en voortgezet onderwijs (4 scholen).
Wethouder Rik van den Dam reageerde snel op de vragen van de raadsfractie: ‘De afgelopen weken zijn er diverse scenario’s uitgezocht om te kijken hoe we de activiteiten structureel kunnen voortzetten én financieel dekken’. En ook snel daarop berichtte de gemeente het besluit van B&W van 6 december 2022 om de zwerfafvalbrigades ‘de komende jaren op de duurzaamheidsagenda te zetten’. 

Groen licht voor zwerfafvalbrigades Overbetuwe

De zwerfafvalbrigades kunnen de komende jaren doorgaan met hun activiteiten. Het college van gemeente Overbetuwe stemde ermee in om ze ook de komende jaren op de duurzaamheidsagenda te zetten.

Het zwerfafval-team met ruim 120 leden, verdeeld over zes brigades, is blij dat ze hun taken kunnen voortzetten. Naast diverse acties om het zwerfvuil op te ruimen, zetten de leden ook in op bewustwording en preventie. Bijvoorbeeld door prullenbakken te plaatsen op plekken waar veel zwerfafval ligt.

Wethouder Duurzaamheid Rik van den Dam is tevreden met dit resultaat. “Het is goed dat de zwerfafvalbrigades verder kunnen met hun activiteiten. De afgelopen jaren is er al veel werk verzet, zowel op het gebied van preventie als het opruimen van zwerfvuil. Zo zijn er in 2021 ruim 200 vuilniszakken met afval verzameld. Het zou geen goed signaal zijn geweest om dat stop te zetten. Zeker niet nu duurzaamheid een steeds belangrijker thema wordt.”

Gastlessen op scholen
Het werk van de afvalbrigades wordt aangevuld door NME Overbetuwe (Natuur en Milieu Educatie). Zij verzorgen samen met IVN Natuureducatie gastlessen op basisscholen en in het voortgezet onderwijs’. 

Tenslotte

Het voorkómen van zwerfafval vraagt de inzet van álle burgers. Het voorkómen van zwerfafval vraagt ook inzet op verschillende beleidsniveaus: rijk, provincie, en lokaal beleid. De gemeente Overbetuwe zet de afvalbrigades de komende jaren op de duurzaamheidsagenda. De afgelopen jaren heeft de gemeente afvalbrigades gepromoot en ondersteund. De gemeente heeft ook aandacht besteed aan burgerschapsvorming en selectieve preventie middels gastlessen op scholen.

Aan de slag en het goede voorbeeld geven

Met het opnemen van de afvalbrigades op de duurzaamheidsagenda kunnen verdere beleidsvoornemens om zwerfafval terug te dringen worden uitgewerkt. Dumpafval verzamelen is één van de acties om afval in de leefomgeving effectief te  verminderen. Om te voorkomen dat sommige mensen afval op straat blijven gooien is er mentaliteits- en gedragsverandering nodig. ‘Daar kunnen we niet op wachten’, meldt een van de initiatiefnemers van een afvalbrigade. ‘Als burger moet je aan de slag en het goede voorbeeld geven.’ ‘Een goede opvoeding, is een voorwaarde voor mentaliteitsverandering’, zegt een ander. De afvalbrigades werken aan secundaire preventie (‘erger voorkomen’). Daarnaast  zijn andere acties te overwegen om dumpafval te voorkomen. Verpakkingsmateriaal voorkómen vergt primaire preventie. Om zicht te krijgen op overtredingen met betrekking tot van het dumpen van afval moet men zicht hebben op wíe dit doet, om doelgroepgerichte acties (selectieve preventie) te ondernemen. Dit vergt in Nederland meer doelgroeponderzoek. Verder bestaat de indruk dat er weinig sancties bij overtredingen worden toegepast. (In sommige landen blijkt de effectiviteit hiervan). Wat Overbetuwe betreft zou handhaving, de toepassing van sancties, nader onderzocht kunnen worden en toegepast. Evenals andere algemene beleidselementen als onderzoek/monitoring, en burgerschapsvorming/opvoeding (universele preventie).

De actuele klimaatcrisis drukt iedereen met de neus op de feiten., wereldwijd, in Nederland en in de Over-Betuwe. In het partijprogramma van de PvdA Overbetuwe 2002 staat hierover: ‘Iedereen geniet van groen in de dorpen. Een groene leefomgeving heeft een positief effect op ons gemoed en onze gezondheid’. 

Met dank aan de coördinatoren van de brigades en Marionne Willems, gemeente Overbetuwe.

Henk Dries, februari 2023
[email protected]

Henk loopt mee met de Afvalbrigade Driel en ruimt individueel al ongveer 6 jaar zwerfaval.