Steun voor moties PvdA
Steun voor moties PvdA! Dinsdag 7 november 2023 was het weer zover: de behandeling van de Programabegroting 2024. Alle acht in de gemeenteraad vertegenwoordigde politieke partijen spraken over het huishoudboekje van de gemeente Overbetuwe. Het college presenteerde voor 2024 een begroting waarbij inkomsten en uitgaven in evenwicht waren. De jaren daarna gaapt een groot gat in de portemonnee van de gemeente. In de jaren 2026 en 2027 verwacht het college namelijk tekorten van ongeveer 8 miljoen euro per jaar. Dit komt vooral doordat de regering in Den Haag minder geld beschikbaar stelt aan gemeenten.
Kijk vooruit..
PvdA en alle andere oppositiefracties, D66, Burgerbelangen, VVD en CU, vroegen aan het college om alvast te gaan nadenken over mogelijke maatregelen om de tekorten te dekken. Nadenken daarover moet. Dan kunnen we op een later moment knopen doorhakken op basis van gedegen informatie. Het kostte veel moeite, maar uiteindelijk stemde het college ermee in dat zij aan de slag gaan met nadenken en vooruit kijken naar de toekomst.
Steun voor onze moties
In de raadsvergadering diende de PvdA vier moties in. Inhoudelijk gingen die over de vraag wat de armoedeval in Overbetuwe precies betekent voor onze inwoners. En hoe de gemeente een armoedeval kan voorkomen of verminderen. Verder wil de PvdA dat de energietransitie voor iedereen betaalbaar blijft. Dat onze inwoner centraal staat en niet de inrichting van de ambtelijke organisatie. Financieel vroeg de PvdA om nogeens kritisch te kijken of al onze uitgaven op een juiste manier in de boeken staan. Alle moties kregen brede steun in de gemeenteraad. Via bijgevoegde link kun je de raadsvergadering nakijken, alle moties lezen en zien hoe partijen daarover stemden. https://overbetuwe.bestuurlijkeinformatie.nl/Agenda/Index/64821958-55d8-4d6f-b529-c26f903e296d
Bijdrage PvdA bij Programmabegroting 2024:
Voorzitter,
Israël en Gaza
De gebeurtenissen in Israël, de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever zijn verbijsterend en maken diepe indruk. Ook op mij.
Goed voorzitter, dat u in de vorige raadsvergadering aandacht hiervoor vroeg. Misschien moet onze raad onze regering oproepen om bij de Verenigde Naties en de strijdende partijen te pleiten voor een onmiddellijk staakt-het-vuren.
IJkpunten PvdA
Dan iets heel anders, de Programmabegroting 2024. Een voort-zetting van de behandeling van de Kadernota op 4 juli 2023. Toen vertelde ik wat voor de PvdA heel belangrijke ijkpunten zijn:
- zorgen voor een dak boven het hoofd van onze inwoners,
- bestaanszekerheid voor iedereen; én
- groenere dorpen in een duurzaam Overbetuwe, voor de huidige en de volgende generaties, waarbij zeker geldt dat je niet groen kunt doen als je rood staat. Dus onze inwoners moeten de maatregelen ook kunnen betalen. Mede om die reden dient de PvdA motie M-7 in, ‘aardgas vrije wijken’.
Pak problemen rond woningbouw aan
Voorzitter, op enkele voor de PvdA belangrijke punten schiet deze Programmabegroting tekort. In deze raadsperiode wil het college 1.000 woningen realiseren. En tot 2040 nog eens extra 3.000 woningen. Nergens lezen we iets over een oplossing bij de problemen rond de netcongestie en het stikstof. De PvdA hoort graag van de portefeuillehouder welke oplossingen Overbetuwe hiervoor ziet en hoe wij op korte termijn meer woningen gaan realiseren.
Voorzitter,
Het college heeft de motie over versnelling van woningbouw op het Land van Tap in Elst goed opgepakt. Wij hopen samen met het college nog tot een aanpassing van het plan te komen. Want er moeten méér woningen in het plan komen door hoger te bouwen.
Ter inspiratie haal ik over woningnood enkele uitspraken van Loesje aan:
“Mijn ouders vinden het stiekem wel fijn dat ik nog even blijf” en een uitspraak die wat meer in de PvdA-lijn ligt: “Wanneer iets een basisbehoefte is, zou het ook voor iedereen betaalbaar moeten zijn.”
Bestaanszekerheid
Dan de bestaanszekerheid. Ook in Nederland zijn er ongerechtvaardigde enorme verschillen in inkomen en financieel vermogen. De PvdA wil mensen die aangewezen zijn op ondersteuning door de gemeente graag iets meer armslag en vooral meer duidelijkheid geven over wanneer zij voor ondersteuning in aanmerking komen. De vele regels van de landelijke en lokale overheid maken het voor mensen moeilijk om het juiste te doen. Met motie M-13 vragen wij het college om inwoners en gemeenteraad inzicht te geven in wat de zogeheten ‘armoedeval’ betekent in de Overbetuwse situatie. En vragen wij het college om concrete maatregelen aan de raad voor te leggen, uiterlijk bij de Kadernota 2025.
Verder vindt de PvdA dat bij de inrichting van het sociaal domein vooral de inwoner centraal moet staan. Hoe kan die inrichting er bijvoorbeeld aan bijdragen dat inwoners méér gebruik gaan maken van regelingen die hen in staat stellen om mee te doen aan het maatschappelijk leven. Om daar als raad meer richting aan te kunnen geven en te kunnen meespreken met het college dient de PvdA motie M-6 in.
Pas beleidsmatige uitgangspunten aan!
Voorzitter,
De Programmabegroting kent drie beleidsmatige uitgangspunten.
Het eerste uitgangspunt: ‘Ramingen zijn realistisch en volledig’. Hoe kan het dan dat de formatieaanpassing binnen het Sociaal Domein binnen de huidige budgetten wordt gevonden? Wij spreken dan over een bedrag van bijna 9 ton euro. Conclusie van de PvdA is dat het college niet realistisch en zeker niet volledig raamt.
Verder zetten wij vraagtekens bij de wijze waarop het college de raad over risico’s informeert. Het college van Arnhem informeerde hun raad met een raadsbrief over de financiële ontwikkelingen binnen het zorgdomein als gevolg van toekomstige tariefaanpassingen. Vanuit zorgaanbieders zijn meerdere signalen ontvangen dat de huidige tarieven niet kostendekkend zijn. Dit komt onder andere door CAO-ontwikkelingen en krapte op de arbeidsmarkt. Als gemeente zijn we verplicht om reële tarieven te vergoeden. Bij het opstellen van de begroting waren de effecten van de tarief- aanpassing nog niet bekend. Er is wel een risico van € 690.000 opgenomen in de risicoparagraaf in verband met de verwachte tariefstijgingen. Maar de omvang van het risico is nu wel bekend. Waarom informeert het college de raad niet nu al en wacht het college op een volgend moment in de P&C cyclus?
Voorzitter, de PvdA wil meer inzicht krijgen in de juistheid van de ramingen en wil die met college en raad kunnen bespreken, uiterlijk bij de Kadernota 2025. Om die reden dient de PvdA motie M-5 (‘lucht binnen de begroting’) in.
Het tweede uitgangspunt: ‘structurele lasten worden met structurele baten gedekt’. Hierop heeft het college het volgende bedacht: dek de kapitaallasten uit een nieuw te vormen bestemmingsreserve. Vul de nieuwe bestemmingsreserve met een overheveling vanuit de Algemene Reserve. Onttrek de jaarlijkse lasten uit de bestemmingsreserve. Dan drukken de lasten niet op de jaarschijf van de begroting. En kun je met droge ogen blijven vertellen dat structurele lasten met structurele baten worden gedekt. Zie hier het geitenpaadje van dit college om een uitgangspunt overeind te houden.
Het derde uitgangspunt: ‘nieuwe uitgaven worden getemperd en zijn alleen mogelijk als bestaand beleid in gelijke mate wordt ingeperkt’. Geen uitgangspunt dat de PvdA bij voorbaat steunt. In moeilijke tijden moet je als overheid ook durven investeren. Wij zien ook dat Overbetuwe enorm veel investeert of gaat investeren. Laat ik enkele voorbeelden noemen:
Hart van Heteren, Multifunctioneel SportCentrum in Elst, Stationsomgeving Elst, Wanmolen Zetten, Dorpshart Oosterhout, Molenhoekplein Valburg, Centrumplan Driel, Zwembad in Zetten, Onderwijshuisvesting, Fietspad De Linge, Zalencentrum De Kruisakkers in Elst, Land van Tap in Elst, circulair ambachtscentrum.
Hoezo temperen van nieuwe uitgaven? Hoe ziet het college dit, houdt het college vast aan dit beleidsuitgangspunt? En wil het college aangeven welk bestaand beleid met welke uitgaven is ingeperkt?
Ongepaste trots
Voorzitter,
Het college presenteerde met gepaste trots de begroting voor 2024. Wij snappen die trots niet. Vooral als we kijken naar de tekorten van ongeveer 8 miljoen euro in de jaarschijven 2026 en 2027. En de weigering van het college om na te denken over oplossingsrichtingen. Ik hoop dat alle raadsleden vanavond wél bereid zijn om goed naar elkaar te luisteren en daarnaar te handelen. Daarom sluit ik af met een andere spreuk van Loesje: “Zelfs als iedereen gelijk heeft, moeten we er nog samen uit zien te komen”. Dank u voorzitter.
Elbert Elbers, fractievoorzitter PvdA Overbetuwe
7 november 2023
Uit de Programmabegroting 2024
Recapitulatie lasten en baten
Hieronder is een recapitulatie opgenomen met de uitgaven per programma en de belangrijkste inkomsten voor de gemeente in 2024. Per saldo is er dus sprake van een sluitende begroting (saldo inkomsten en uitgaven is nul).
In 2024 wordt ruim € 131 miljoen uitgegeven aan de programma’s en bijbehorende projecten. In onderstaande tabel ziet u hoe dat bedrag over de verschillende programma’s is verdeeld.
UITGAVEN 2024 (bedragen x € 1.000 en afgerond op € 100.000)
1. Duurzame en gezonde samenleving 16.100
2. Leefbare en bereikbare samenleving 19.800
3. Interactie met de samenleving 1.400
4. Inclusieve en participatiesamenleving 38.300
5. Werkende en lerende samenleving 28.900
6. Informatie en kennissamenleving 0
7. Financiën en bedrijfsvoering 19.500
8. Algemeen bestuur 2.600
Totale uitgaven programma’s en bijbehorende projecten 126.200
Diverse overige lasten (onvoorz., inning belast., stort. reserves) 4.900
Totaal uitgaven 131.500
Tegenover bovenstaande uitgaven staan uiteraard ook inkomsten. In onderstaande tabel is een specificatie opgenomen van de belangrijkste inkomstenbronnen in 2024.
INKOMSTEN 2024 (bedragen x € 1.000 en afgerond op € 100.000)
Gemeentefonds 87.600
OZB 10.000
Afvalstoffenheffing 6.300
Rioolheffing 2.300
Leges (o.a. bouwvergunningen, APV) 2.400
Doeluitkeringen Rijk (o.a. WWB) 11.500
Huuropbrengst accommodaties (o.a. De Helster) 1.300
Rente eigen en vreemd vermogen 500
Onttrekkingen uit reserves 2.100
Diverse overige baten 7.500
Totaal inkomsten 131.500
