Overbetuwe onbestuurbaar

Komende politieke avond wordt een spannende. Er is een conflict gegroeid en dat zal een keer moeten uitbreken. Ik heb het over de opwinding rond Elst Centraal en het nieuwe Huis der Gemeente. Ik probeer de politieke situatie te verklaren.

Hoe is de stand?

De gemeenteraad heeft door de twijfels door de gedeeltelijke afkeuring van het plan door de Raad van State, een vergelijking van 4 scenario’s voorgesteld, waaronder het oorspronkelijke idee van een gemeentehuis bij het station.

De PvdA heeft die gedachte omarmd: voor ons hoefde het niet, maar als goed democraat moet je altijd naar draagvlak zoeken voor je besluiten. Was dat er dan niet? In de gemeenteraad was een ruime meerderheid, maar je kunt twijfels hebben over het gevoelen bij de burgers.

De gemeente heeft een rapport van 60 pagina’s geproduceerd. De eerste reacties zijn voorspelbaar: zie je wel, het oorspronkelijke plan scoort het beste, “ze” houden vol. Het CDA weet dat de gegevens niet deugen en dat door “besparingen” nu miljoenen beschikbaar zijn voor de dorpen. Dat is onzin.

Maar wat nu? Er zijn verschillende vragen.

Wie moet iets vinden?

De eerste gedachte die opkomt is: laat het College zeggen wat men vindt. Het College is daarvoor ingehuurd, we hebben “dualistische” verhoudingen. Maar het College mag niets vinden.

De tweede gedachte is een onafhankelijke derde, die bruggen kan slaan. Die gedachte is flets uitgevoerd, door een consultant op  minder dan 2 A-4 enkele opmerkingen te laten maken.

De derde gedachte is: de plenaire gemeenteraad. Maar die zal niets van betekenis toevoegen aan al hetgeen al is gezegd, om redenen die ik hierna weergeef.

Wanneer moet iets gevonden worden?

Afgesproken is dat voor de verkiezingen een conclusie zou worden getrokken. Maar inmiddels is duidelijk dat zulks niet gaat gebeuren. Het GBO is toegetreden tot deze coalitie, onder voorwaarde dat het plan zou worden gesteund, maar komt daar simpel op terug. Ook D66 is bang voor muiterij bij de achterban en verlies aan stemmen.

Dit is een troebele situatie. Verkiezingen zijn er voor een democratische vertegenwoordiging, niet voor een soort quasi-referendum, dat sommigen wel graag zouden willen, alleen nu even niet. Partijen die niet helder durven te vertellen aan hun achterban wat zij vinden, zijn niet waard om op te stemmen.

Alleen zal ook die gedachte niet helpen. Dat betekent dat een “vuiltje” dat vele miljoenen zou kunnen kosten, zonder dat er iets van waarde voor terug komt, de dag na de verkiezingen als een blokkadeop tafel ligt voor een ordelijk bestuur en een nieuwe coalitie.

Wat moet er gevonden worden?

Misschien moet dat maar een simpele reeks zijn:

–          Zijn we toe aan een nieuw HdG? (We zijn er 7 jaar mee bezig.)
–          Is de lokatie bij het station een goede en betaalbare optie?
–          Zijn er varianten mogelijk, die “beter” zijn?
–          Zijn de varianten af te zien in de tijd, de kosten en bijkomende kosten?
–          Zijn de varianten eerlijk en te vergelijken?

De studies van de gemeentelijke organisatie liggen hiervoor op tafel. Zoals gezegd: er zijn veel politieke redenen om het geleverde materiaal onvoldoende helder te vinden en nadere informatie te vragen. Als je bang bent voor de kiezer, moet je zeker mist creëren en roepen dat de anderen onduidelijk zijn.

Waarover moet iets gevonden worden?

Bij deze beoordeling komen allerlei aspecten kijken: de “slingertunnel” (is onherroepelijk geworden), de ontsluiting van Heinz (definitief accoord ontbreekt nog), de P+R (NS beslist en bouwt), de lokatie van HdG (gevolgen en concurrentie Dorpsstraat), de kosten en de z.g. zuiniger varianten (rente laag, exploitatiekosten weinig hoger dan nu), het vermogen van de gemeente de procedure nu wel goed te doorlopen.

Afweging bij een ingewikkeld bouwplan is dat de informatie die nodig is alvorens te beslissen in principe onbegrensd is: je kunt altijd meer willen weten en ook vragen. In een gepolariseerde sfeer moet dat ook. Maar er is een grens aan de hoeveelheid informatie die redelijkerwijs nodig is.

Besturen is: beslissen met onvolledige informatie, in onzekerheid, maar met ‘due diligence’, een zorgvuldigheid en zekerheden, die redelijkerwijs mogen worden gevraagd.

Conclusie:

In dit licht stelt de PvdA fractie vast:

–          Ons standpunt is dat wij kunnen kiezen voor variant 1: HdG bij het station;
–          Wij laten ruimte als anderen een beargumenteerd betere oplossing hebben, zowel in termen van planologie als van een sobere en doelmatige uitvoering;
–          De coalitiepartijen die verdere stagnatie willen, breken hun beloften.

Voorts stelt de fractie vast:

–          De verkiezingen zouden niet moeten worden gebruikt als een referendum, want daarvoor zijn deze verkiezingen niet.
–          Na de verkiezingen ligt, op de eerste dag een groot probleem op tafel, of de partijen nu voor of tegen waren: een college moet worden gevormd.
–          Iedereen moet zich nog eens terdege afvragen hoe dit probleem wordt opgelost: het is een product van ons zelf.